De rationele actor kan worden omschreven als een persoon die op een objectieve manier alle ter zake doende informatie onder de loep neemt, daarvan de voors en tegens beschouwt en uiteindelijk tot het voor haar of hem beste besluit overgaat.
De stemwijzer lijkt sterk op deze zienswijze gebaseerd. Je krijgt een lijst met stellingen voorgeschoteld waarvan je kunt aangeven wat je ervan vindt. Vervolgens vertelt de Stemwijzer je met welke politieke partij je de meeste overeenkomsten (lees: affiniteit) hebt. Inmiddels bestaat er het Kiescompas, de Stemwijzer, de Wereldstemwijzer (zie een eerdere blogpost) en nu werd ik weer gewezen op de Studentenkieswijzer. Als ik die moet geloven liggen ik qua studentenzaken het dichtste bij de PVV. Ik ben bereid veel te geloven, maar dat eigenlijk niet.
Theodor Holman haalde in het Parool een tijd geleden een gesprek aan dat hij op de tram had opgevangen. Twee studenten zaten te discussiëren over hun politieke voorkeur, waarbij de ene steeds de meest belachelijke opmerkingen maakte. "Ik kies voor die Bos, die heeft wel een leuk gezicht. Of misschien Rutte, die heeft ook wel wat." Toen het over de Stemwijzer ging vond de studente dat ze toch wel verplicht was te gaan stemmen wat de stemwijzer haar vertelde. De ander wees erop dat dat toch zeker niet verplicht was. Dat is rational actor ten voeten uit: de Stemwijzer vertelt je toch objectief hoe jij verhoudt ten opzichte van het politieke aanbod?
Toch is dat natuurlijk helemaal niet waar, zo wilde ook Holman ons voorhouden. Het idee dat ik nu PVV moet stemmen omdat ik daar de meeste overeenkomsten heb is, op zijn Engels gezegd, flippant. (Op 2 en 3 staan de SP en de PvdA, waar brengt dat me dan precies?) Meer nog dan standpunten (die politici naar eigen inzichten kunnen wijzigen of wegdoen) is hun ideologische insteek en temperament van het grootste belang. Want een ideologie is een abstracte koers die je ten minste in brede zin een beeld geeft van de positie van een politicus op gebieden waar die zich niet over uitspreekt. Die maakt het verklaarbaar en soms acceptabel dat een politicus inderdaad zijn of haar standpunten aanpast. Temperament en toon is de reden dat ik weiger op Wilders te stemmen. Hij is verbaal aggressief tegen hele groepen mensen, heeft het zwijgen over beweegredenen tot kunst verheven en stelt zich zelden coöperatief op. Met Halsema daarentegen zal ik het lang niet op alle gebieden eens zijn, maar haar betoog en houding boezemt doen me weer geloven dat het met GroenLinks in het bestuur toch meer richting het Nederland gaan waar ik het liefst in wil wonen.
Een andere reden waarom het niet zo'n goed idee om het stemadvies van een website over te nemen is het feit dat ze vaak helemaal niet zo rationeel zijn. Eerder wees ik er op dit blog op dat stemwijzers niet altijd de standpunten uit de partijprogramma's correct weergeven. De Studentenkieswijzer op haar beurt stelt soms suggestieve en vaak zeer gedetailleerde vragen en biedt de kiezer daarbij slechts de keuze ergens voor, tegen, of neutraal over te zijn.
Hierdoor bevind je je af en toe in zeer vreemd gezelschap. Op de stelling "voor de komende kabinetsperiode dienen alle docenten hun lesbevoegdheid te halen" kun je bijvoorbeeld vanuit totaal verschillende redenaties tot eenzelfde positie komen. Het idee dat alle docenten hun lesbevoegdheid hebben, lijkt mij de meest ideale situatie. Maar hoeveel hebben hem op dit moment niet? Levert dit grote problemen op? Welke offers kost het om het onderwijs een deadline te stellen over dit thema? Allerlei informatie die hier ontbreekt maar die wel nodig is om hier een "rationele" afweging over te maken. Dus vul ik maar neutraal in, omdat "universele lesbevoegdheid" mij een goed streven lijkt maar ik me voor kan stellen dat we het ook zonder nog wel even afkunnen. Resultaat: één overeenkomst met de PVV rijker. Bij het lezen van de motivering van de verschillende partijen blijk ik uiteindelijk het dichtste bij de D66 te liggen.
Om te concluderen mijn advies: bekijk de situatie van de verschillende politici en hun standpunten liefst van zoveel kanten als mogelijk is, win er zoveel informatie over in als je je kunt veroorloven, en kies vervolgens arationeel (let op, niet: irrationeel) wat je hart je je ingeeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten